Ô nhiễm không khí mở lối cho xe máy điện thâm nhập thị trường Việt

Đường phố TP.HCM đặc nghịt hình ảnh những chiếc xe máy đang luồn qua khoảng trống giữa những chiếc xe hơi, xe bus vào giờ cao điểm. Tất cả đều chạy bằng xăng, gây nên tiếng ồn và xả thải.

Năm 2019, đặc biệt giai đoạn cuối năm, ghi nhận tình trạng ô nhiễm ngày một nghiêm trọng gây hại cho sức khỏe tại hai thành phố lớn nhất Việt Nam là Hà Nội và TP.HCM. Vào một ngày thông thường trong tháng 11 tại TP.HCM, chỉ số chất lượng không khí thời gian thực tại đây ghi nhận lên tới 149, ngưỡng “khá ô nhiễm” mà người cao tuổi và những ai mắc bệnh nên hạn chế hoạt động liên tục ngoài trời.

“Nhiều năm trước chúng tôi chỉ có khoảng 7-8 triệu người. Nhưng mỗi năm chúng tôi lại có một thế hệ cư dân từ những tỉnh thành khác đổ về đây,” bà Hồng Phượng, 39 tuổi, một người làm việc trong lĩnh vực du lịch cho biết. “Chắc chắn ô nhiễm không khí nghiêm trọng hơn là vì các phương tiện giao thông,” bà nhận định.

Nguyên nhân không chỉ đến từ khí thải than đá từ các khu công nghiệp mà còn đến từ khí thải xe, chủ yếu là xe máy, theo báo cáo của Vietnam Briefing.

Tập đoàn đa ngành Vingroup đang tiếp cận vấn đề này bằng những chiếc xe điện. Văn phòng quan hệ đầu tư của công ty cho biết doanh nghiệp đã bán được khoảng 30.000 đơn vị xe từ tháng 11 năm ngoái. Cơ sở sản xuất xe VinFast của Vingroup có diện tích 335 héc ta, đặt tại Hải Phòng với khoản đầu tư ban đầu 1,5 tỉ USD. Sản lượng nhà máy ước đạt 250.000 chiếc/năm, với sản lượng mục tiêu là 1 triệu chiếc/năm.

Việc kinh doanh vẫn đang tiếp diễn nhưng mức hấp thụ của thị trường chậm, bởi giá thành sản phẩm khá cao và số lượng trạm sạc vẫn còn hạn chế và cách xa nhau. Các chuyên gia và người dân cho rằng với mức lương trung bình khoảng 171 USD/tháng, người dân không phải ai cũng đủ khả năng chi trả cho những chiếc xe điện trị giá 1.719 USD (tương đương 40 triệu đồng).

Phòng quan hệ đầu tư của Vingroup cho biết VinFast đang “áp dụng chính sách giá cạnh tranh” để thúc đẩy doanh thu. Trong khi đó Honda – đối thủ cạnh tranh chính hiện tại của Vingroup cũng đang úp mở về dự định bán dòng xe máy lai (chạy bằng cả xăng và điện) PCX tại Việt Nam với mức giá khoảng 90 triệu đồng.

“Chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi từ khách hàng, nói rằng họ rất hài lòng với những chiếc xe điện của VinFast. Thêm vào đó, chi phí vận hành xe chỉ bằng 2-30% những chiếc xe chạy xăng truyền thống,” đại diện của Vingroup nói.

Tuy nhiên nhiều người Việt Nam cho biết họ muốn tiết kiện tiền bằng việc sửa một chiếc xe trong 20-30 năm tới, thay vì mua một chiếc xe chạy bằng xăng mới tiết kiệm nhiên liệu và bảo vệ môi trường hơn.

“Chúng tôi có xe máy điện, nhưng hiệu quả của chúng lại không cao bằng xe truyền thống và cần lắp đặt các trạm sạc,” Đỗ Văn Chánh, một sinh viên đại học 20 tuổi sống tại TP.HCM nói. “Việc lái xe đường dài với loại pin này là không thể. Và thú thực là nó khá đắt.”

Giám đốc quản lý công ty cổ phần chứng khoán SSI Mike Lynch ngồi xuống một quán cà phê trên con đường trung tâm Nguyễn Huệ vào giờ ăn trưa ngày thứ 3 và dõi mắt nhìn theo dòng xe qua lại vào tháng 11, nhưng không tìm thấy bóng dáng chiếc xe điện nào.

“Nhiều người sẽ muốn mua xe VinFast hơn nếu số lượng trạm sạc ngoài trời tăng lên,” ông nhận định. Không như Đài Loan, nơi người dùng có thể tìm thấy trạm đổi pin cứ mỗi 2-5km, TP.HCM vẫn đang thiếu hụt hệ thống này.

Những chiếc xe điện của VinFast có thể chạy 80km với tốc độ 30km/giờ cho mỗi lần sạc. Công ty hiện đang hoàn thiện “trạm sạc và đổi pin hoàn thiện tương đương với số lượng xe lưu hành”.

Ryan Citron, chuyên gia phân tích cấp cao của công ty nghiên cứu Navigrant Research của Canada ước tính năm nay VinFast sẽ bán được khoảng 20.000 chiếc xe nữa vì “khách hàng sẽ rất nhạy về giá”.

“Thị trường vẫn chưa thật sự cất cánh,” Lynch nói. “Tôi nghĩ mọi người sẽ chuyển sang bảo vệ môi trường nếu có thể, nhưng hầu hết đều vướng phải rào cản thiếu trạm sạc.”

Vingroup là tập đoàn đa ngành đã hoạt động được 25 năm. Năm 2018, doanh thu của công ty đạt 122.000 tỉ đồng. Doanh nghiệp này đang hoạt động trong cả lĩnh vực sản xuất xe hơi, điện thoại, trung tâm thương mại và cửa hàng tiện lợi. Những chiếc xe hơi của Vingroup, chạy bằng động cơ xăng và thuộc phân khúc cao cấp đang tạo được tiếng vang sau lần ra mắt vào tháng 6.2019.

“Tôi cho rằng doanh nghiệp này được nâng đỡ bằng tinh thần yêu nước của người Việt và chính phủ cũng hỗ trợ giúp ngành công nghiệp ô tô trong nước phát triển,” Lynch nhận định.

Vingroup là nhà sản xuất xe quy mô lớn đầu tiên của Việt Nam. Hiện công ty cũng đang dòm ngó tới lĩnh vực xe hơi điện: Tháng 5.2019, VinFast đã kỳ hợp đồng với công ty dịch vụ kỹ thuật Đức EDAG để “hoàn tất việc phát triển” chiếc xe điện đầu tiên của quốc gia này.

“Một ngày nào đó những chiếc xe điện sẽ lăn bánh trên đường,” Citron dự đoán. “Quy mô thị trường tiềm năng vẫn còn rất lớn trong dài hạn nhờ lực lượng dân số đông vốn đang di chuyển đi lại bằng xe máy,” ông nói.